Ο Ζαμπούκος ή σαμπούκος (εναλλακτικές ονομασίες: κουφοξυλιά, σάμβυξ, αφροξυλιά, αφροξυλάνθη ακταία, βουζιά, φροξυλιά, φροξινάνθη) είναι ένας μικρός αυτοφυής φυλλοβόλος θάμνος που συναντάμε συχνά σε δασώδεις περιοχές. Η λαϊκή παράδοση χαρακτηρίζει τον Ζαμπούκο ως πλήρες φαρμακείο λόγω των αναρίθμητων θεραπευτικών και προφυλακτικών του ιδιοτήτων.

Ο ζαμπούκος περιέχει το περισσότερο νιτρικό κάλιο σε σχέση με οποιοδήποτε βότανο και είναι πλούσιος σε πολλές βιταμίνες και κυρίως τις Α Β C ασβέστιο, κάλιο, φώσφορο, αμινοξέα και σε πλήθος φυτοχημικών ουσιών (βετουλίνη, φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες, γλυκοσίδια, τανίνες, κουερσετίνη, ρουτίνη και β-καροτίνη). Οι φυτοχημικές αυτές ουσίες βρίσκονται στα άνθη και στον καρπό του και έχουν αντιιική και αντιοξειδωτική δράση.

Θεραπευτικές ιδιότητες:
Στη σύγχρονη βοτανοθεραπεια ο ζαμπούκος χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της γρίπης και των συμπτωμάτων της. Κλινικές έρευνες έδειξαν πως η κατανάλωση ζαμπούκου μειώνει σημαντικά τόσο τα συμπτώματα όσο και το χρόνο ανάρρωσης από τη γρίπη (τόσο τύπου Α όσο και τύπου Β). Τα φύλλα δρουν ως εξωτερικό μαλακτικό και επουλωτικό, εσωτερικό καθαρτικό, αποχρεμπτικό, διουρητικό και εφιδρωτικό. Έχει αποχρεμπτικές ιδιότητες και γι’ αυτό χρησιμοποιείται για τη θεραπεία αναπνευστικών παθήσεων, όπως η βρογχίτιδα και το άσθμα. Επίσης λιωμένα χρησιμοποιούνται για μωλωπισμούς, διαστρέμματα, τραύματα και χιονίστρες συνήθως σε μορφή μίας ζεστής κομπρέσας. Για κρυολογήματα και πυρετούς ο ζαμπούκος συνδυάζεται με Μέντα, Αχιλλεία ή Ύσσωπο. Για τη γρίπη συνδυάζεται με Αγριμόνιο. Για την καταρροή με τη Χρυσόβεργα.

Ο φλοιός του δρα ως καθαρτικό, εμετικό και διουρητικό. Τα φύλλα δρουν ως εξωτερικό μαλακτικό και επουλωτικό, εσωτερικά καθαρτικό, αποχρεμπτικό, και εφιδρωτικό. Χρησιμοποιούνται για μωλωπισμούς, διαστρέμματα, τραύματα και χιονίστρες. Τα φύλλα έχουν έντονη καθαρτική δράση αλλά η γεύση τους δεν είναι ευχάριστη. Τα φύλλα αφού πολτοποιηθούν και αραιωθούν με νερό διώχνουν μακριά τις μύγες, σκοτώνουν τις αφίδες, και άλλα έντομα. Τα άνθη του δρουν ως εφιδρωτικό και αντικαταρροικό, είναι πολύ καλά για θεραπεία κρυολογημάτων και γρίπης, πονόλαιμου, πονόδοντου, ξερόβηχα, αμυγδαλών και φαρυγγίτιδας. Είναι κατάλληλα και για κάθε καταρροϊκή φλεγμονή του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος, όπως πυρετός εκ χόρτου και ιγμορίτιδα. Εξωτερικά τα λουλούδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως και το χαμομήλι. Τα αποξηραμένα λουλούδια έχουν μαλακτικές ιδιότητες για το δέρμα, ενώ τα φρέσκα αποφεύγονται γιατί είναι ερεθιστικά. Είναι κατάλληλα για την επιπεφυκίτιδα, για δερματικές παθήσεις, για το ξηρό δέρμα και τα εγκαύματα από τον ήλιο. Το εκχύλισμα των ανθέων (Aqua Sambuci) είναι μαλακτικό, λευκαντικό και αναπλαστικό για το δέρμα, κατάλληλο τόσο για τις πανάδες, όσο και για τα τραύματα και τις ουλές. Μπορεί να προστεθεί στο νερό του λουτρού για ένα αναζωογονητικό μπάνιο που θα καταπραΰνει τα ευερέθιστα νεύρα και θα ανακουφίσει από τη φαγούρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των ματιών, σε πληγές ή φλεγμονές, όπως και το χαμομήλι.
Οι καρποί του ζαμπούκου δρουν ως εφιδρωτικό, διουρητικό και υπακτικό. Έχουν παρόμοιες ιδιότητες με τα άνθη αλλά επιπλέον είναι χρήσιμοι και στους ρευματισμούς. τις νευραλγίες, και τις ορμονικές διαταραχές.Έχουν δράση διουρητική, καθαρτική και υπακτική. Προάγουν την εφίδρωση, καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα,και συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Τρόπος χρήσης
Ρίχνουμε 1 κουτ. του γλυκού σε 1 φλιτζάνι νερό που βράζει για 2-3 λεπτά, έπειτα σβήνουμε τη φωτιά και αφήνουμε το αφέψημα σκεπασμένο για περίπου 6-7 λεπτά να σταθεί. Σουρώνουμε και πίνουμε 2-3 ποτήρια ημερησίως.

Προφυλαξεις – Παρενέργειες
Για τη χρήση του ζαμπούκου, λόγω του ότι μπορεί να παρουσιαστούν παρενέργειες, επιβάλλεται προσοχή. Τα ανώριμα ή αμαγείρευτα μούρα του ζαμπούκου είναι τοξικά. Μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετούς ή σοβαρή διάρροια. Μόνο τα μούρα χρώματος μπλε ή μαύρου του ζαμπούκου είναι εδώδιμα. Επειδή τα άνθη του ζαμπούκου πιθανόν να έχουν διουρητικές δράσεις χρειάζεται προσοχή όταν χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα με φάρμακα που αυξάνουν τη διούρηση (διουρητικά). Επίσης, οι σκούρες ρώγες του φυτού μπορούν να καταναλωθούν νωπές σε μικρή ποσότητα όταν είναι πλήρως ώριμες, γιατί είναι δηλητηριώδεις όσο είναι άγουρες. Οι καρποί είναι ασφαλείς -αφού μαγειρευτούν- και μπορούν να γίνουν μαρμελάδα, ζελέ, ή σιρόπι.

*Σας ενημερώνουμε ότι όλες οι πληροφορίες που αναφέρονται στην ιστοσελίδα μας, είναι ενημερωτικού χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστούν την ιατρική. Σε προβλήματα υγείας, να συμβουλεύεστε πάντα τον ιατρό σας.